[Historyczne ciekawostki] 130 lat turystyki górskiej w Bielsku

Czym były Beskidy przed powołaniem Beskidenvereinu? Niezbyt gościnną dziczą, do której mało kto odważył się zapuścić. Był to świat pełen tajemnic, niebezpieczeństw i strachu. Nie różniły się znacznie od czasu, gdy ponad 700 lat temu zjawili się u ich podnóża niemieccy koloniści zakładający miasto Bielsko. Dopiero w XIX wieku, gdy przeżywano industrialny rozkwit, zdecydowano się na zagospodarowanie otaczających nas terenów górskich.

Połowa XIX wieku to czas, w którym mieszkańcy bielskiej wyspy językowej, członkowie cechów i właściciele warsztatów, z chęcią udawali się na łono natury, gdzie mogli spokojnie spędzić niedziele, posilając się i odpoczywając. Wędrówka była zatem tylko środkiem do celu. Wkrótce jednak pojawili się pierwsi skauci, którzy czuli potrzebę zdobywania górskich szczytów. Na miejscu Klementinenhütte (Klementynówka, schronisko na Klimczoku) istniał dom gajowego, który już w 1850 roku przyjmował wędrowców, jako jedyna siedziba ludzka w okolicy. Dwie dekady później znajdował się tam już „pokój turystów”. Od roku 1880, liczba miłośników górskich rosła rok w rok, wobec czego zaistniała potrzeba utworzenia oficjalnej organizacji z osobowością prawną.

Pierwsze spotkanie zorganizował Robert Mänhardt, który razem z Paulem Niessenem doprowadził do spotkania założycielskiego 11 maja 1893 roku. Odbyło się to w towarzystwie innych pionierów turystyki górskiej w regionie - dra Karla Reissenbergera, pierwszego przewodniczącego bielskiej sekcji BV (skrót od Beskidenverein) oraz Wilhelma Schlesingera, członka szczególnie zaangażowanego w tworzenie nowych szlaków.

Mocno zaangażowani w działalność BV w Bielsku byli także Karl Gloesel, Carl Kolbenheyer, Viktor Starke, prof. Erwin Hanslik, inż. E. Tischler, Viktor Wilke, inż. Ludwig Schorsch, Ferdinand Radil, Heinrich Richter, Wilhelm Kroczek, dr Moritz Wopfner, Johann Prochaska i wielu innych, którzy stanowili główne siły sekcji. Wszystkich panów łączyła stara zasada - aby każdą sprawę, małą i dużą, traktować poważnie, by unoszące się w powietrzu chęci i nadzieje, siłą i odwagą zmieniać w czyn. Zasada ta mocno zakorzeniła się wśród członków BV, którzy przez lekko ponad 50 lat swojego istnienia, uczynili z bielskiej sekcji BV dzieło swojego życia, poświęcając swój czas oraz środki finansowe. Starania te przyniosły zresztą efekty.

Indywidualna praca każdego z członków zsumowała się i Beskidenverein Bielitz prędko stał się popularny daleko poza granicami państwa. Szczególnie trudne dla członków były lata 1918-1939, gdy Bielsko znalazło się w granicach administracyjnych II RP. Beskidenverein uznany zostało za organizację stricte niemiecką i jego działania były utrudnione. Nadal jednak na swoim koncie sekcja posiadała utworzenie ścieżek turystycznych, budowę wielu schronisk, znakowanie szlaków prowadzących na najwyższe szczyty, wydawanie map, przewodników oraz bogatej literatury.

Podstawą tych wszystkich działań było praźródło w postaci gór naszego hajmatu, które wywoływały niemożliwy do opisania efekt, wypełniający ich dusze. Hajmat oznaczał dla tych ludzi to, co ich dusze wiązało z ziemią - była to prawdziwa tajemnica Anteusza. To przywiązanie było źródłem sił do dalszego rozwoju i nieustępliwej pracy na rzecz organizacji, pomimo przeszkód, które przynosił los.

Prace bielskiej sekcji objęły teren od Brennicy po Babią Górę. Do najważniejszych inicjatyw należy zaliczyć ujęcie źródła rzeki Białej oraz znakowanie szlaku Klimczok-Magura-Błatnia w 1893, znakowanie szlaków na Magurkę i Babią Górę w 1894, otworzenie gościńca na Dębowcu w 1895. Rok później rozpoczęto budowę schroniska na Szyndzielni i w tym samym roku członkowie zarządu szukali odpowiedniego miejsca dla schroniska na Babiej Górze.

W 1897 roku schronisko na Szyndzielni oddano do użytku. Zaprojektował je Wilhelm Schlesinger inspirując się alpejskimi schroniskami. Obiekt ten miał być wizytówką BV. W 1899 zdecydowano o budowie schroniska na Magurce, a lata 1900 i 1901 poświęcono planowaniu tej inwestycji oraz budowy schroniska na Babiej Górze. Przygotowania do budowy na Babiej Górze rozpoczęto w 1903 roku.

Aby dowieźć niezbędne materiały na plac budowy, utworzono około dwunastokilometrową drogę i już w 1904 obiekt rozpoczął swoje funkcjonowanie. Także to schronisko zostało zaprojektowane przez Schlesingera, który znakował również szlaki na Babiej Górze. Od powstania do lat 30. XX wieku było to najwyżej położone schronisko na terenie polskich Karpat. Znajdowało się ono na wysokości 1616 m n.p.m. W stworzeniu tego miejsca, obok wspomnianego Schlesingera, zaangażowany był także jego współpracownik - Viktor Starke. W 1935 roku schronisko otrzymało swojego patrona, a został nim właśnie Schlesinger. Od tej pory oficjalnie miejsce to nazywano „Wilhelm Schlesingerhaus”.

Tak wyglądały najważniejsze inicjatywy bielskiej sekcji Beskidenvereinu na przełomie XIX i XX wieku. Wśród nazwisk, które zostały wymienione w tekście, znajduje się wielu wybitnych bielszczan, którzy poza swoją miłością do gór, zapisali się na kartach historii miasta także w innych przedsięwzięciach. Carl Kolbenheyer był na przykład pionierem w zakresie badań meteorologicznych oraz jako pierwszy metodą barometryczną zmierzył szczyt Gerlach. Heinrich Richter był komendantem Bielsko-Bialskiej Ochotniczej Straży Pożarnej, a także pracował jako mechanik i elektryk. To wszystko pokazuje jak ciekawe były losy Beskidenvereinu nie tylko z uwagi na przedsięwzięcia, które były podejmowane, lecz także przez członków będących ludźmi wybitnymi.

Ciąg dalszy nastąpi.